De fusie leverde weinig vragen op in de Eerste Kamer. In de Tweede Kamer was al afgesproken dat er binnen twee jaar na de fusie – dus voor 1 januari 2024 – moet worden ’verkend’ of de fusie duurzaam is of dat er een grenscorrectie met de gemeente Alkmaar moet komen voor de delen van Koedijk en Sint Pancras die in Dijk en Waard terecht zijn gekomen. ,,Uiteraard zal er niet alleen worden gekeken naar de opvattingen van de gemeenteraden’’, zo lichtte minister Ollongren toe, ,,maar ook naar de mening van de inwoners van Koedijk en Sint Pancras.’’

Volgens Ollongren is het aan de provincie om afspraken te maken over de uitvoering van deze evaluatie met de gemeentebesturen van Dijk en Waard en Alkmaar. Het wordt aan de gemeenteraden overgelaten hoe het draagvlak voor de fusie wordt vastgesteld. ,,En daarmee dus ook, of een referendum wenselijk is.’’ ,,Een herkansing blijft mogelijk’’, zo vatte SP-Kamerlid Tiny Kox het samen.

Onafhankelijk

Wel zal de regering zal erop toezien dat de verkenning een onafhankelijk beeld op gaat leveren over de vraag of voor Sint Pancras en/of Koedijk een grenscorrectie met de gemeente Alkmaar een duurzame oplossing is, stelde Ollongren. ,,De afweging of het ook gaat leiden tot een grenscorrectie, is echter aan de betrokken gemeenteraden.’’ De regering laat het dus vooral aan de gemeenten zelf over, maar houdt het proces wel in de gaten.

De meeste en grootste partijen in de Eerste Kamer (VVD, CDA, D66, PvdA, SP) dachten er dinsdagmiddag hetzelfde over. ,,We moeten niet in Den Haag gaan bepalen wat in de gemeenten moet gebeuren’’, vond bijvoorbeeld Boris Dittrich van D66.

De PVV en de fractie-Nanninga willen de fusie (en twee fusies in Brabant die tegelijkertijd werden behandeld) opschorten tot de inwoners zich in een referendum hebben kunnen uitspreken. Waarna VVD-Kamerlid Van der Burg zich afvroeg, in welke kernen zo’n referendum dan precies gehouden zou moeten worden. ,,In gemeenten met heel veel kernen kun je dan een zeer gespikkeld landschap gaan krijgen.’’ De verwachting is dat een voorstel van de PVV het volgende week bij de stemmingen niet zal halen.

SP-Kamerlid Kox stond nog wel even stil bij de vraag, of de fusie van Langedijk met Heerhugowaard wel zo vrijwillig was. Veel gemeenten worden volgens hem financieel ’uitgehongerd’ en zien dan geen andere mogelijkheid dan fuseren. ,,Hoeveel ruimte had deze gemeente nog?’’, vroeg hij zich retorisch af.